روایت تاریخی قیام تنباکو

قرارداد رژی قراردادی بین ناصرالدین شاه با یک شرکت انگلیسی به نام رژی است که در سال ۱۸۹۰ میلادی منعقد شد. بر اساس این قرارداد، امتیاز انحصاری تولید، خرید و فروش و تجارت دخانیات یعنی توتون و تنباکوی کشت ایران در داخل و خارج از کشور به مدت پنجاه سال واگذار شد. پیامدهای گوناگون قرارداد تنباکو موجب نارضایتی‌های در بین اقشار مختلف جامعه شد که این نارضایتی‌ها باعث شکل‌گیری نهضت تحریم تنباکو در ایران شد. مشکلاتی که بر اساس قرارداد رژی برای مردم ایران پیش آمد، در سه بعد فرهنگی-مذهبی، اقتصادی و سیاسی قابل بررسی است. پناهگاه و مرجع مردم برای حل این‌گونه مشکلات سیاسی و اجتماعی، علما و مراجع بودند. علت اصلی رجوع مردم و اقشار مختلف جامعه به علمای بزرگ شیعه این بود که مردم معتقد بودند رهبری و سرپرستی جامعه اسلامی و امت اسلامی بعد از پیامبر و ائمه معصومین بر عهده علماست و به همین دلیل معتقد بودند که میرزای شیرازی وظیفه دارد درباره مساله تنباکو اقدام کند.