جریان شناسی فقه حکومتی

یکی از مهم‌ترین مسائل مسلمانان در تمام اعصار اداره حکومت به روش اسلامی است و این مساله، موضوع اساسی فقه حکومتی است. فقه حکومتی، رویکردی در فقه است که به تمامی مسائل در سرتاسر ابواب فقهی با نگاهی حکومت محور نگاه می‌کند و احکام فقهی را ناظر به حکومت اسلامی استنباط و استخراج می‌نماید. تاریخچه فقه حکومتی بیانگر این است که همیشه میان دین و حکومت ارتباطی برقرار بوده است و سه گانه مردم، فقها و حکومت خود را مستثنی از این امر نمی‌دانستند. نیاز به این رویکرد در عصر ما دوچندان شده است؛ زیرا از سویی حکومتی به عنوان اسلام و دین براساس فقه شیعه برپا شده است و انقلاب اسلامی داعیه‌دار تمشیت عرصه های مختلف بر اساس موازین اسلامی است. از طرف دیگر با تمدنی به عنوان تمدن غربی بر محور سکولاریسم روبه رو هست که خود به عنوان دین و یک مذهب عمل می‌کند و داعیه‌دار به دست گرفتن تمامی جوانب زندگی بشری است. در سال‌های اخیر رویکردهای مختلفی در فقه حکومتی به وجود آمده است که بر اساس تفاوت در فهم و تفسیر مباحثی همچون گستره دین، جایگاه حکومت، جایگاه مردم، حدود تصرفات دین، جایگاه ولایت فقیه و منطقه الفراغ شکل گرفته است. از این رو بررسی نظریات و جریان‌های فقه حکومتی بسیار حائز اهمیت می‌نماید.