حسادت و فلسفه

بر اساسِ کتابِ مقدس، نخستین قتلی که میان انسان‌ها درگرفت از روی «حسادت» بود؛ یعنی زمانی که قابیل، برادرِ خود، هابیل را کشت. حسادت یکی از نیرومندترین احساسات انسانی‌ست که از یک سو، می‌تواند او را به انجام کارهایی دهشتناک وادارد و از سویی دیگر، در برخی از شرایط باعثِ رشد و شکوفایی او شود. در الهیات مسیحی، هفت گناه کبیره برشمرده شده‌اند که ارتکابِ آنها مجازاتِ دوزخ را در پی خواهد داشت و یکی از این هفت گناه «حسادت» است. گرچه الهیات مسیحی در این زمینه منحصربه‌فرد نیست و در ادیان و آموزه‌های مذهبی دیگر نیز حسادت به شدت نکوهیده شده است، انسان‌ها از حسادت برحذرشده‌اند و همواره به خیرخواهی و نوع‌دوستی دعوت شده‌اند. اما در این مقاله، سارا پروتازی نشان می‌دهد که از نظر انسانی «حسودی نکردن» عملاً غیرممکن است. او در این راستا به کمکِ دیدگاه‌های کانت، روسو، ارسطو، کیرکگور و به کمکِ داستانی از النا فرانته نشان می‌دهد که اتفاقاً ما در بسیاری از مواقع نسبت به کسانی حسادت می‌ورزیم که دوستشان داریم. ما همیشه به اطرافیانِ خود، دوستان‌مان، خواهروبرادرهایمان، حتی همسران و افرادی که عاشقشان هستیم در زمینه‌های مختلف حسودی می‌کنیم و به‌نظرمی‌رسد این احساس کاملاً تحتِ کنترل ما نیست. اما نکته‌ی مهم ماجرا این است که اگر عشق ما به یکدیگر، خردمندانه باشد، حسادتِ رقابت‌جویانه نه تنها ناخوشایند نیست، بلکه باعثِ شکوفایی و پیشرفتِ افراد می‌شود و از آنجایی که هیچ انسانی بی عیب و نقص نیست، حتی اگر حسادتِ میان افراد کینه‌توزانه و بدخواهانه هم باشد، عشقِ خردمندانه سبب می‌شود تا متوجه شوند آنها همیشه توانایی فراموش کردن و بخشیدن عیب‌های انسانی یکدیگر را دارند. موسیقی‌های استفاده شده: شیطنت، اندی آواز نوا، محمدرضا شجریان برادر، محمد علیزاده حسود، داریوش اقبالی خونه خوبه، امیر تتلو جیدال، نقره‌ای صداهای استفاده شده مصاحبه ابراهیم تهامی با عادل فردوسی‌پور در برنامه نود سخنرانی محمود احمدی‌نژاد درباره‌ی انرژی هسته‌ای