«دستگاه فلسفی ذهنی» یعنی سیستمی از باورها، عادت‌های فکری، معیارهای قضاوت، و روش‌های اندیشیدن که هر انسان (به‌ویژه دانشمند) با آن جهان را تفسیر می‌کند.

این یک «ماشین درونی فکر کردن» است؛ چیزی که همیشه همراه شماست، حتی وقتی خودتان به آن آگاه نیستید.

🌱 تعریف ساده

دستگاه فلسفی ذهنی =

عدسی ذهن + قوانین داوری + شیوه دیدن + شیوه سؤال کردن + شیوه توضیح دادن.

مثل یک فیلتر که قبل از اینکه واقعیت وارد ذهن شما شود، از آن عبور می‌کند.

🧩 از چه چیزهایی ساخته می‌شود؟

هر دستگاه فلسفی ذهنی چهار جزء دارد:

۱. پیش‌فرض‌ها

چه چیز را بدیهی می‌دانید؟

مثلاً: «جهان قابل فهم است»، «همه‌چیز علت دارد»، «اندازه‌گیری مهم است.»

۲. روش‌های شناخت

چطور به حقیقت نزدیک می‌شوید؟

آزمایش؟

شهود؟

محاسبه؟

حرف بزرگان؟

۳. ارزش‌ها و معیارها

در یک نظریه دنبال چه هستید؟

• سادگی؟
• زیبایی ریاضی؟
• قابلیت پیش‌بینی؟
• سازگاری با داده‌ها؟

۴. الگوهای ذهنی و عادت‌های فکری

این همان چیزی است که شما در پروژه‌تان «الگوریتم‌های ذهنی» نامیده‌اید مانند:

• جابه‌جایی مرکز
• کشف الگو
• ساخت خط زمانی
• شکست روایت سنتی
• امتداد معنا
• اهمیت فناوری
• تصادف تاریخی

این‌ها ابزارهای محاسباتی ذهن هستند.

🎯 چرا مهم است؟

چون دو نفر با دیدن یک داده واحد، دو نتیجه کاملاً متفاوت می‌گیرند.

مثال:

هم کوپرنیک و هم اخترشناسان بطلمیوسی همان آسمان را می‌دیدند،

اما دستگاه فلسفی ذهنی کوپرنیک اجازه داد مرکزیت زمین را کنار بگذارد.

🧠 چرا