مرور کتاب آشنایی با تاریخ سلجوقیان

‌جلد چهارم سده‌های گمشده به توصیف دوران فرمانروایی سلجوقیان اختصاص دارد. از دشواری‌های ویژه‌ی سده‌های گمشده در جلد چهارم در این است که ترکان سلجوقی در روزگار فرمانروایی سه سلسله موازی سامانیان، غزنویان و آل بویه جان گرفته‌اند و با آن‌ها کم‌ و بیش دست و پنجه نرم کرده‌اند و سرانجام با شکستی تعیین‌کننده که بر غزنویان وارد آوردند، خود فرمانروای بی‌چون و چرای قلمرو هر سه قدرت شدند

ما تاریخ این سه خاندان را پشت سر داریم و جابه‌جا به منازعات آن‌ها با سلجوقیان اشاره داشته‌ایم. بدون تردید تکرار و توصیف آن درگیری‌ها ملال‌آور خواهد بود، اما اگر از اشاره به آن‌ها بپرهیزیم، آغاز کار فرمانروایی .بزرگی، چون سلجوقیان کم‌رنگ‌تر از آن‌چه هست، خواهد شد

نکته‌ی دیگر آن‌که در آغاز فرمانروایی سلجوقیان کشور ایران بی‌صاحب است. در گوشه و کنار، به ویژه در غرب و نزدیکی قلمرو اختصاصی دستگاه خلافت نیز، تاخت و تازهایی وجود دارند که در هر حال با ویرانی‌ها و نابه‌سامانی‌هایی که فراهم می‌آوردند، در سرنوشت مردم ایران بی‌تأثیر نبوده‌اند.