شبچراغ 2

ادبیات داستانی در آینه گفتگو با نوید ظریف‌کریمی

در روزگاری که سرعت اخبار و شبکه‌های اجتماعی مجال تمرکز را از ما ربوده، ادبیات داستانی همچنان مأمن آرامش و تفکر است. شاید به همین دلیل گفت‌وگوی اخیر برنامه «شبچراغ» رادیو خراسان رضوی با نوید ظریف‌کریمی، نویسنده و رمان‌نویس جوان، رنگ و بویی متفاوت داشت؛ گفت‌وگویی که ما را دوباره به پرسش از جایگاه داستان و رمان در زیست‌جهان امروز کشاند.

ظریف‌کریمی نویسنده‌ای است که هم به تاریخ و هم به انسان امروز نظر دارد. نخستین رمان او، «آژان برازنده»، با محوریت قیام گوهرشاد، نه‌تنها تصویری داستانی از یکی از وقایع مهم مشهد ارائه می‌دهد بلکه نشان می‌دهد چگونه ادبیات می‌تواند حافظه تاریخی یک ملت را زنده نگه دارد. به باور او، نویسنده تنها بازگوکننده وقایع نیست؛ او باید پلی بسازد میان گذشته و اکنون، و دغدغه‌های تاریخی را در زبان و روایت امروزین بازآفرینی کند.

در خلال گفت‌وگو، ظریف‌کریمی بر یک نکته تأکید کرد: ادبیات، به‌ویژه رمان، تنها محصول خیال‌پردازی فردی نیست، بلکه نیازمند پشتوانه اجتماعی و نهادی است. نبود حمایت‌های کافی سبب می‌شود بسیاری از نویسندگان جوان به چاپ شخصی روی بیاورند و همین مسئله جریان ادبی را آسیب‌پذیر می‌سازد. این سخن، پرسشی اساسی را پیش می‌کشد: چگونه می‌توان برای ادبیات داستانی در ایران فضایی امن و حمایتی فراهم کرد تا نویسنده دغدغه‌مند مجال پرورش بیابد؟

از دیگر نکات جالب گفت‌وگو، بحث تفاوت «قصه»، «داستان» و «رمان» بود. ظریف‌کریمی این سه را حلقه‌های زنجیری دانست که از ادبیات کهن تا امروز امتداد یافته‌اند. قصه، حامل حکمت و پند است؛ داستان، با تکنیک‌های مدرن، مخاطب را بیشتر درگیر می‌کند؛ و رمان، به‌عنوان شکل پیچیده‌تر، جهان‌هایی می‌سازد که