کمال‌الملک 9

صحنه‌هایی از مبارزه‌های مسلحانه مشروطه‌طلبان با قوای دولتی که حاکی از پیروزی‌های پی‌درپی مشروطه‌طلبان است. کاخ گلستان شاه زیر کرسی نشسته و کمال‌الملک مشغول خواندن کتاب است. اتابک وارد اتاق می‌شود. اتابک متن استعفانامه غلام است. به همان وجه که میل مبارک بود؛ خستگی، کسالت، عبادت. مظفرالدین‌شاه قبول می‌کنیم. مظفرالدین‌شاه حکم را امضا می‌کند. مظفرالدین‌شاه بنشینید زیر کرسی قدری بیشتر شرفیاب باشید. غریبی نکنید. اتابک غم غریبی گاهی گواراتر است تا غریب در ولایت ماندن. عزم سفر دارم. مظفرالدین‌شاه خیر باشد! قصدتان کدام سمت است؟ اتابک تشرف به مکه. مظفرالدین‌شاه خدا قبول کند. از کدام راه؟ اتابک روسیه. مظفرالدین‌شاه از این راه به خدا نمی‌رسی حاجی. به خانه خدا شاید. اتابک اعلی‌حضرت مراقب سلامت خود باشند. دستگاه چرخ الماس دائم در دسترس باشد. مظفرالدین‌شاه موقوف کردیم برای جا آوردن نفس، دیگر از چرخ الماس استفاده نشود. هر وقت نفس ایستاد، بگذارند ما به حال طبیعی خود رحلت کنیم. کمال‌الملک دیدی آن قهقهه کبک خرامان حافظ / که ز سرپنجه شاهین قضا غافل بود؟ اتابک با عصبانیت از اتاق خارج می‌شود. تالار برلیان درباریان منتظر ورود مظفرالدین‌شاه هستند. دربان السلطان‌بن‌سلطان، مظفرالدین‌شاه قاجار. مظفرالدین‌شاه سوار بر چرخ الماس به همراه کمال‌الملک وارد اتاق می‌شود. مظفرالدین‌شاه استاد، شما محرمید. غریبه نیستید. شما از بندگان مقرب خدا و شاهید. میل داریم در جلسه مذاکره شاه و دربار از جانب اهالی مملکت حضور داشته باشید. درباریان که به ترتیب در کنار میز ایستاده‌اند، شروع به خوشامدگویی و چاپلوسی می‌کنند. درباری کمترینِ بندگان درگاه. درباری ملوث‌ترین سگ آستان. درباری ادنا جاروکش و آب حوض دربخانه. درباری نیابتاً. درباری اصالتاً. درباری جسارتاً. درباریان از جانب خود و دیگر نوابان اقدس شاهزادگان و وابستگان سلطنت آل جلیله قاجار، از اینکه شاه نوکران را داخل آدم حساب کرده، به عرض آنان قدری اعتنا فرموده و قبل تشریف‌فرمایی به تالار برلیان و افتتاح اولین مجلس مشروطه، جهت اخذ تصمیم آخر، افتتاح یا موقوف کردن مجلس مشروطه سری به تفقد فروبرده به مصلحت‌جویی، شکرگزاریم، دست‌بوسیم، دعاگوییم. مظفرالدین‌شاه ما آمدیم تا خویشان به چشم خویش ببینند شاه در قضیه اعطای مشروطه به ملت، هیچ تردید ندارد. درباری اعلی‌حضرت از این فرمایشات نفرمایین که به سر مبارک شیکم خودمو پاره می‌کنم. مظفرالدین‌شاه ملت عدالت‌خانه می‌خواهد، تو شکمت پاره می‌کنی؟ درباری شما را به روح مطهر سلطان مغفور قسم می‌دهم، دست از این‌همه درویشی بردارید. اگر کسالت مزاج دارید، والاحضرت اقدس ولایت‌عهد، ازهرجهت موقعیت جانشینی دارند. مظفرالدین‌شاه در این عهد بار مسئولیت را نمی‌شود بر گردن یک شاه گذاشت. ما عادت کرده‌ایم که یک خدا داشته باشیم، یک شاه. نمایندگان مجلس و هیئت وزرای مسئول مثل یک دین چندخدایی است. درباری من نمی‌دونم این روسیه گردن‌کلفت بی‌عار چرا مثل نمد‌گلی دست روی دست گذاشته؛ اون ضعیفه ملکه انگلیس به اسم مشروطه این مملکت رو بلنبونه؟ این اصل جدی است اعلی‌حضرت. این مجلس اتمام حجته. به‌خدا که ما فقط به خاطر حفظ کیان خاندان قاجار رو‌درروی ولی‌نعمت خود ایستاده‌ایم. درباری شاهی که با مظفرالدین‌شاه ختم نمی‌شود. درباری شاهنشاه چگونه به خود حق می‌دهند از حقوق سلاطین آینده بذل مرحمت بفرمایند. درباری شاهی از خود شکست‌خورده حقوق حقه‌شو تسلیم می‌کنه به رعیت نادون. درباری لااقل شاه‌سلطان‌حسین خصمی داشت. مظفرالدین‌شاه تاریخ خصم‌تر از شما خویشان سراغ ندارد. خدا مرا ببخشد که بندگان نااهلش را چنین می‌خوانم. مظفرالدین‌شاه با عصبانیت، درباریان را امر به خروج از اتاق می‌کند. مظفرالدین‌شاه بروید گمشید. پدرسوخته‌ها! الدنگ‌ها! دروغ‌گوها! مزورین! صحنه‌هایی از مبارزه مشروطه‌طلبان با قوای دولتی تالار برلیان مظفرالدین‌شاه در تالار برلیان نشسته و فرمان مشروطه را می‌خواند. مظفرالدین‌شاه ازآنجایی‌که حضرت باری‌تعالی سررشته ترقی ممالک محروسه ایران را به کف باکفایت ما سپرده و شخص همایون ما را حافظ حقوق اهالی ایران قرار داده، لهذا در این موقع رای ملوکانه ما بدان تعلق گرفته که برای سعادت اهالی ایران اصلاحات مقتضی به‌مرور در دوایر دولتی و مملکتی به‌موقع اجرا گذارده شود. چنان مصمم شدیم که مجلسی از منتخبین شاهزادگان، علما، قاجاریه، اعیان، اشراف، ملاکین، تجار و اصناف به انتخاب طبقات مرقومه در دارالخلافه تهران تشکیل شود که در مقام امور دولتی و مملکتی و مصالح عامه مشاوره به عمل آورند. مظفرالدین‌شاه در بستر بیماری خوابیده و دستگاه ضبط گرامافون صدایش را حین خواندن فرمان مشروطیت ضبط می‌کند. شاه بسیار ناتوان و ناخوش است و کلمات را به‌آرامی بیان می‌کند. مظفرالدین‌شاه و به هیئت وزرای ما در اصلاحاتی که برای سعادت و خوشبختی ایران خواهد شد، اعانت بنماید و در کمال امنیت و اطمینان، عقاید خودشان را در خیر دولت و ملت به عرض برسانند که به صحه مبارکه موشّح و به موقع اجرا گزارده شود. پس از صدور فرمان مشروطیت، مظفرالدین‌شاه فرمان را امضا می‌کند و در دم جان می‌سپارد...