سفری به قلب تاریخ؛ بازدید از برج گری‌کوه بستک

این برج که در دل کوهستان‌های بستک هرمزگان قرار دارد، نمادی از تدابیر نظامی دوران صفویه یا قاجار بوده و با ساختار مستحکم خود، چشم‌اندازی به گذشته‌های دور می‌گشاید. موقعیت استراتژیک و معماری بومی این بنا، آن را به گوهری در میراث فرهنگی ایران تبدیل کرده است.

در مسیرهای تاریخی جنوب ایران و در میان کوه‌های هرمزگان، برج‌هایی سر برآورده‌اند که داستان روزگاران کهن را روایت می‌کنند. برج گری‌کوه در شهرستان بستک، با قدمتی چند صد ساله، نه تنها نمونه‌ای از معماری نظامی دوره صفویه است، بلکه گواهی بر اهمیت راه‌های ارتباطی و سیستم دفاعی در جنوب ایران بوده است.

این برج در حدود ۴۰ کیلومتری غرب شهر بستک و در دامنه کوه انجیر بند، در مسیر جاده تاریخی بستک به کوهیج واقع شده و مشرف به گذرگاه‌هایی است که در طول تاریخ، محل عبور کاروان‌ها و نیروهای نظامی و تجاری بوده است.

کتیبه‌ای در طبقه دوم برج، تاریخ ۱۳۲۹ هجری قمری را نشان می‌دهد که مرمتی در دوره قاجار را تایید می‌کند. با این حال، شواهد معماری و موقعیت استراتژیک آن، احتمال ساخت بنا در دوره صفویه را قوی‌تر می‌سازد. ثبت این اثر در فهرست آثار ملی ایران در سال ۱۳۸۱، گواهی بر اهمیت تاریخی آن است.

برج گری‌کوه با ارتفاع حدود ۹ متر و ساختار مستطیلی سه طبقه، با استفاده از سنگ، ملات ساروج و چوب محلی بنا شده است. این برج دارای ۳۶ تیرکش برای دیده‌بانی و دفاع، و همچنین عناصری هرمی‌شکل و کنگره‌هایی با قوس جناغی در طبقه سوم است که بر کاربری نظامی آن تاکید دارند.

شکل معماری، موقعیت جغرافیایی و عناصر دفاعی برج نشان می‌دهد که این بنا با هدف کنترل راه‌ها، حفاظت از مرزها و تامین امنیت کاروان‌ها ساخته شده است.

برج گری‌کوه نه تنها یک سازه دفاعی است، بلکه سندی زنده از تاریخ معماری نظامی جنوب ایران در دوره صفویه به شمار می‌رود و آشنایی با آن، ما را با ساختارهای اجتماعی، نظامی و اقتصادی آن دوران آشنا می‌کند.