آب‌انبار قوام بندر بوشهر

حاج علی اکبر خان قوام (قوام الملک اول) پسر حاج ابراهیم خان کلانتر صدراعظم لطفعلی خان زند و سپس آقامحمدخان قاجار، که در دوره فتحعلی‌شاه کلانتر شیراز بود در سفر دوم خود به بوشهر در 17 ربیع‌الثانی 1271 ه.ق از شهر شیراز به سمت بوشهر حرکت کرده و در طول مسیر، همه‌جا با استقبال گرم مردم روبرو شد و در این سفر به کارها و مشکلات آنها نیز رسیدگی کرد.

حاج علی اکبر خان در جمادی‌الثانی همان سال با بررسی وضع بوشهر متوجه می‌شود که آب‌انبار بزرگی در نزدیک برج دریایی در سمت جنوب غربی شهر سال‌ها به‌صورت مخروبه رها شده بنابراین بنّا و عمله می‌فرستد تا گل‌ولای انباشته در این آب‌انبار را بیرون آورده، زمین‌های اطراف آن را تسطیح کنند و دیواری در اطراف آن احداث نماید تا در هنگام بارندگی، آب زمین محصور به آب‌انبار هدایت شود، ضمناً زمین‌های دوره شهر هم به دستور وی صاف می‌کنند و نهری در آن کنده تا در آن آب باران جمع شده و به‌طرف آب‌انبار هدایت شود.

بر اساس گزارشی از روزنامه وقایع اتفاقیه، بانی اصلی آب‌انبار، قوام الملک شیرازی نبوده؛ بلکه قبلاً آب‌انبار بزرگی به‌صورت مخروبه در بوشهر وجود داشته است که قوام این آب‌انبار را مرمت و بازسازی کرده است.

آب‌انبار دارای 29 اتاق بوده و آب آشاميدنی 6 ماه مردم بوشهر را تأمين می‌كرده است.

عملیات تعمير و بازسازی آب‌انبار قوام بر اساس گزارش وقایع اتفاقیه در 26 شعبان 1271 ه.ق روبه‌اتمام بوده است؛ اما احتمالاً در سنه 1272 ه.ق مورد بهره‌برداری قرار گرفته و مردم بوشهر از آب ذخیره شده در آب‌انبار استفاده می‌کنند.

مرحوم سدید السلطنه كبابي در كتاب «پيرامون سرزمين‌هاي شمالي خلیج‌فارس و درياي عمان» هنگامي كه درباره چگونگي شيوع بیماری رشته (پيوك) و سابقه آن در بوشهر بحث مي‌نمايد از جمله مي‌نويسد: «اين مرض در سال 1272 ه.ق هم‌زمان با تصرف بوشهر توسط قواي انگليس در اين شهر بندري رواج يافت و بعيد نيست كه عامل اصلي رواج آن هندی‌ها باشند.