سوگواری زنان

می‌رسیم به مبحث سوگواری زنان در استان بوشهر حضور زنان و فعالیت اونها در برگزاری مجالس سوگواری مذهبی بسیار پررنگ هست و قابل‌توجه عملاً میشه گفت زنان آن‌چنان بر روند شکل‌گیری این‌گونه مراسم تأثیرگذارند که نمیشه برگزاری مجالس سوگواری مذهبی رو بدون اونها چه در تهیه مقدمات و چه در هنگام اجرا نادیده گرفت از نوشته‌ها و روایت‌های سدیدالسلطنه کبابی میشه نتیجه گرفت که پس از ورود بردگان افریقایی به بندر بوشهر سرانجام تعدادی از کنیزان آزادشده مثل عده‌ای از غلامان، موسیقی رو به‌عنوان حرفه خودشان انتخاب می‌کنند. کنیزان سیاه‌پوست به‌تدریج اواها و رسوم خودشان رو با عزاداری زنانة بومیان بوشهر تلفیق می‌کنند و از اونجا که حضور اونها به‌صورت دسته‌جمعی و گروهی بوده کارشان هم به شکل گروهی انجام می‌شده. خب به‌تدریج موسیقی سوگواری زنان بوشهر در سیطره این کنیزان افریقایی قرار می‌گیرد و در تأیید و تثبیت مطالب فوق جدا از رد پای آشکار موسیقی سیاهان افریقایی به‌ویژه در بعضی از فرم‌ها و نوحه‌های سرپایی بانوان گفتنی است که تا چند دهه پیش و حتی تا همین اواخر اغلب نوحه‌خوانان مطرح موسیقی زنانه در بوشهر و مناطق اطراف از همان تبار آزادشدگان از بند بوده است.

نوحه‌های عزاداری سرپایی از جواب‌های کوتاهی برخورداره برخی از اونها به نوحه‌های عزاداری مردان در آیین "بر حیدری" شبیه و تعدادی هم به "یزله" شبیه است. به همین دلیل زن‌ها به عزای سرپایی، "یزله عزا" هم میگن اغلب نوحه‌های سرپایی بانوان از یک نمونه انتزاعی نشأت گرفته به‌گونه‌ایی که شروع و پایان‌بندی نوحه‌ها همین‌طور جمله‌بندی ملودی اغلب اونها شبیه به هم نهایت زمان‌بندی این آیین حول و هوش نیم ساعت هست و با خواندن آخرین نوحه که معمولاً نوحه‌ای با مطلع "الوداع ای خواهرانم الوداع" مراسم عزای سرپایی به اتمام میرسه.

یک آیین بسیار ارزشمند و حائز اهمیت آیین درآوردن "مختک" علی‌اصغر هست مختک همون گهواره است که ریشه این واژه به واژه "مهدک" به معنای گهواره و زادگاه گرفته شده در صبح روز ششم یا هفتم محرم مجلس سوگواری زنانه‌ای به پا میشه که به نام مجلس لالایی علی اصغر یا مختک علی اصغر هست.