ریشه‌های شکست - ویژه برنامه پایان میدان فردوسی

.

ویژه برنامه‌ی ریشه‌های شکست مهم‌ترین اپیزود پادکست میدان فردوسی است که در آستانه‌ی پایان این پادکست منتشر می‌شود. ریشه‌های شکست، چکیده‌ای از تمام آن چیزی‌ست که در این «چهار سال» در قالب «هشتاد و پنج ساعت» گفتار پژوهشی گفته‌ایم. حتی اگر هیچ‌کدام از اپیزودهای ما را گوش نکرده‌اید، این اپیزود اهمیت شاهنامه را همراه با جزئیاتی تماماً کاربردی و معاصر برای ایران امروز بیان می‌دارد و به بررسی عوامل شکست ما می‌پردازد؛ عواملی که از زمان آغاز ساسانیان وارد فرهنگ ملّی ما شد و در دوره‌ی اسلامی به اوج خود رسید و در نتیجه، شکست‌های پیاپی ما را تا امروز رقم زد. ریشه‌های شکست از منظر «تحلیل تفکر حاکم» در تمام طول این گستره‌ی هزار و هشتصد ساله در اشتراکی واحد بوده‌اند که عدم پرداخت به آن، برابر با عدم توجه به بخش‌های بحران‌زای ناخودآگاه ملّی ما و ریشه‌های عمیق و پنهان روانِ تاریخی ما می‌باشد؛ چرا که ریشه‌های شکست، چیزی نیست جز تحلیل «اندیشه‌های شکست‌آفرین در تاریخ تفکر جامعه‌ی ایرانی» و بررسی سیر بروز و تسلّط آن بر فرهنگ ملّی ایران.

در این اپیزود، دو نوع اندیشه که هم در شاهنامه و هم در تاریخ فرهنگی ایران نمایان است با جزئیاتی تاریخی بررسی می‌شود و تضاد این دو اندیشه مورد تحلیل قرار می‌گیرد:

1- اندیشه‌ی پهلوانی که ریشه در گاهان دارد و نماد تاریخی آن هخامنشیان و اشکانیان می‌باشند و نماد شاهنامه‌ای آن رستم

2- اندیشه‌ی عرفانی که ریشه در آرای بودایی ، عرفان افلاطونی و عرفان مسیحی دارد و با ورود به اوستای نو باعث تأسیس اندیشه‌ی نوزرتشتی در زمان ساسانیان شد و پس از شکست آن دودمان، در دوره‌ی اسلامی ادامه پیدا کرد و در قالب عرفان اسلامی بازتولید شد. نماد شاهنامه‌ای این اندیشه ایرج و سیاوش هستند.

این دو اندیشه که توسط جناب استاد مرتضی ثاقب فر با عنوان «اندیشه گاهانی» و «اندیشه ایرجی» نام‌گذاری شده‌اند، ستون‌های فرهنگی تاریخ تفکر ایرانیان را تشکیل می‌دهند که نتایج تاریخی هر کدام از این دو اندیشه در این ایپزود بررسی شده است.

کتاب مورد استفاده در این اپیزود:

شاهنامه فردوسی و فلسفه تاریخ اثر مرتضی ثاقب فر

‌.

⏱مدت زمان اپیزود: 145 دقیقه