E-14 | فکر چهاردهم : واژه بندی

خطاهای شناختی 

(Cognitive Distortions)

قسمت چهاردهم : واژه بندی

 Framing Effect

اثر قالب‌بندی نوعی سوگیری شناختی است که در آن، افراد بر اساس گزینه‌هایی تصمیم می‌گیرند که به شکلی معنایی مثبت و منفی هستند، مثلاً به صورت زیان یا سود مطرح می‌شوند.

دنیل کانمن و آموس تورسکی در اوایل دهه هشتاد میلادی نشان دادند که ذهن انسان گزینه‌ها و قالب‌ها را بر اساس دانشی که دارد بر اساس ضرر یا فایده آنها ارزیابی می‌کند.

وقتی یک قالب بندی ضرر را در ذهن تداعی می‌کند تمایل به گریز از آن بیشتر است و اگر فایده را بخاطر آورد ذهن بیشتر به آن توجه می‌کند.

به همین جهت وقتی که مسئله‌ای در قالب مثبت و تصویری سودمند بیان می‌شود تمایل به ریسک در ذهن کمتر می‌شود (برای به دست آوردن مطلوبیت ریسک گریز می شویم) اما وقتی در قالب منفی و تصویری مضر بیان شود ما ریسک پذیر می‌شویم (گزینه های احتمالی را انتخاب می کنیم تا کمتر ضرر کنیم). میزان سود و زیان به عنوان توصیف نتایج ارزیابی می‌شوند.

پزشکی را در نظر بگیرید که می‌خواهد ریسک یک عمل جراحی را برای بیمار خود توضیح دهد او می‌تواند این موضوع را در دو قالب مختلف مطرح نماید:

الف. شانس زنده بودن شما در این عمل 95 درصد است.

ب. احتمال مرگ شما در این عمل 5 درصد است.

 نحوه رفتار بیمار در مواجهه با هریک از این گزینه ها متفاوت خواهد بود. با اینکه هر دو جمله یک مفهوم را بیان می‌کند اما نحوه تفکر و واکنش بیمار در مورد هریک متفاوت است. احتمال پذیرش بیمار برای جراحی در حالت الف بسیار بیشتر است. زیرا تداعی گرسود بیشتری برای بیمار می باشد.

رولف دوبلی نویسنده نامی کتاب هنر شفاف اندیشیدن در این کتاب به دلایل شکست انسان‌ها می‌پردازد که به عنوان مانعی در مقابل دستیا