به نظر می‌رسد تمام آنچه درباره جایگاه نهاد آموزش و آموزش عالی جدید در تاریخ معاصر ایران از سوی مورخان و صاحب‌نظران به ما عرضه‌شده است، از چهار طریق خارج نیست: طریق منورالفکران ، غرب‌ستیزان ، جامعه شناسان و اقتصاددانان ، علم‌گرایان .